Winorośl
Winorośl (łac. Vitis) to rodzaj roślin z rodziny winoroślowatych (Vitaceae), który obejmuje około 70 gatunków krzewów i pnączy.
Winorośl pochodzi z rejonu Azji Środkowej i Kaukazu, a dokładniej z obszaru dzisiejszej Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu, Iranu i Turcji. Początkowo rosła dziko, a następnie została udomowiona i rozpowszechniona na całym świecie.
Pierwsze ślady uprawy winorośli pochodzą z okresu neolitu, czyli około 6000 lat temu, i to właśnie w Azji Środkowej. Odkrycie szczątków winorośli i liści na terenie jaskiń w Gruzji świadczy o tym, że już w VI tysiącleciu p.n.e. człowiek zbierał winogrona. W Azerbejdżanie znaleziono gliniane amfory, które datowane są na około 6000 lat p.n.e. i prawdopodobnie służyły do produkcji i przechowywania wina. Z kolei w Iranie znaleziono skamieniałości pestek winogron datowane na około 5000 lat p.n.e. To tylko niektóre z pierwszych śladów uprawy winorośli, które pozwalają przypuszczać, że wino i uprawa winorośli były ważnym elementem kultury i życia społecznego już w starożytności.
Winorośl była jednym z pierwszych gatunków roślin uprawianych przez człowieka ze względu na jej walory smakowe oraz możliwość produkcji wina, które było ważnym elementem kultury i religii w starożytności.
Z czasem uprawa winorośli rozprzestrzeniła się na inne kontynenty, w tym na Europę, gdzie rozwinęła się szczególnie w rejonie basenu Morza Śródziemnego. Dziś winorośl jest uprawiana na całym świecie, z wyróżnieniem największych regionów winiarskich w krajach takich jak Włochy, Francja, Hiszpania, USA, Chiny czy Australia.
Najważniejszy gatunek winorośli to Vitis vinifera czyli winorośl właściwa, jest on uprawiany na całym świecie w celu produkcji wina, soków, rodzynek, oleju z pestek i innych wyrobów.
Owoce są jagodami o różnej wielkości, kształcie i kolorze, w zależności od odmiany. Owoce winorośli są bogate w cukry, kwasy organiczne, składniki mineralne i witaminy.
Winorośl właściwa jest rośliną wymagającą, potrzebuje żyznych, dobrze drenowanych gleb oraz ciepłego i słonecznego klimatu. Roślina ta wymaga systematycznej pielęgnacji, w tym odpowiedniego przycinania, formowania pędów oraz ochrony przed chorobami i szkodnikami.
Oprócz winorośli właściwej (Vitis vinifera), istnieje wiele innych gatunków winorośli, w tym:
- Vitis labrusca – gatunek winorośli, który występuje naturalnie w Ameryce Północnej. Owoce są zwykle mniejsze i mniej słodkie niż u Vitis vinifera. Z tego gatunku pochodzi wiele odmian uprawianych w Stanach Zjednoczonych, m.in. Concord, Niagara, Catawba.
- Vitis riparia – gatunek winorośli, który występuje naturalnie w Ameryce Północnej. Owoce są zwykle mniejsze i mniej słodkie niż u Vitis vinifera. Jest to gatunek często stosowany jako podkładka do szczepienia innych odmian winorośli.
- Vitis rotundifolia – gatunek winorośli, znany również jako muskadyna, który występuje naturalnie w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych. Owoce mają mocny, charakterystyczny smak i są stosowane do produkcji wina oraz dżemów.
- Vitis amurensis – gatunek winorośli, który występuje naturalnie w Azji Wschodniej, głównie w Chinach i Korei. Owoce są mniejsze i mniej słodkie niż u Vitis vinifera, ale zawierają wiele cennych składników odżywczych, takich jak flawonoidy i antocyjany.
- Vitis aestivalis – gatunek winorośli, który występuje naturalnie w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych. Owoce są zwykle mniejsze i mniej słodkie niż u Vitis vinifera. Jest to gatunek często stosowany jako podkładka do szczepienia innych odmian winorośli.
Wszystkie te gatunki winorośli mają swoje unikalne cechy i są uprawiane na całym świecie ze względu na swoje smaki, aromaty i właściwości zdrowotne.
Istnieją także odmiany winorośli, które powstały w wyniku krzyżowania międzygatunkowego. Są to tzw. hybrydy międzygatunkowe winorośli, które powstały z krzyżówek różnych gatunków winorośli, lub krzyżówek między winoroślą a innymi roślinami z rodziny winoroślowatych.
Hybrydy winorośli powstają z różnych powodów, np. w celu poprawy odporności na choroby i szkodniki, dostosowania do określonych warunków klimatycznych lub w celu uzyskania nowych smaków i aromatów.
Przykłady popularnych odmian hybrydowych winorośli to m.in.: Chambourcin, Marechal Foch, Seyval Blanc, Baco Noir, Traminette, Vidal Blanc, Frontenac, Marquette.
Lista odmian hybrydowych winorośli jest bardzo długa, wiele z nich jest uprawiana tylko lokalnie lub na niewielkich areałach. Każda z nich ma swoje unikalne cechy smakowe, aromatyczne i uprawowe, co sprawia, że winiarze na całym świecie wykorzystują je do produkcji różnych rodzajów wina.
